بدون شک برای ورود به هر کاری ابتدائاً بایستی با اصول و قواعد اولیه و مقدمات آن کار آشنایی داشت، بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این بازار را دارند باید اطلاعات کافی در این زمینه را داشته باشند. شاید در نگاه اول بازاربورس بسیار ساده بنظر‌آید، که افراد در آن مشغول داد‌و‌ستد سهام هستند و از این فعل و انفعالات کسب سود می‌کنند. اما در حقیقت این امکان وجود دارد که شما در یک لحظه تمامی سرمایه خود را از دست بدهید. اما آشنایی با مفاهیم اولیه بورس و اصول‌وقواعد و اصطلاحات رایج دربازاربورس می‌تواند به شما کمک کند که در بازارسرمایه با اطمینان بیشتری حضور داشته باشید. طبیعی است پس از حضور در بازار سرمایه و گذشت زمان عواملی مانند کسب تجربه و تجزیه و تحلیل دقیق داده‌های مالی به شما در جهت کسب سود بیشتر و انجام معاملات بهتر کمک خواهد کرد.
در این مقاله سرفصل‌های زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت:
مفاهیم پایه‌ای و اصطلاحات بورس
اصطلاحات اولیه در بورس
مفاهیم پایه‌ای و اصطلاحات بورس
قیمت سهام یکی ازعوامل موثر در بازاربورس است. سهم یا سهام تعیین‌کننده میزان مالکیت فرد یا افراد در یک شرکت بوده و به میزانی که سهم در اختیار دارند در آن شرکت شریک می باشند.
بازار اولیه و بازار ثانویه از دیگر مفاهیم پایه ای در بورس است. به تمام دارایی‌هایی که دولت یا یک شرکت خاص برای اولین بار عرضه می‌کنند بازاراولیه می‌گویند، مانند پذیره‌نویسی سهام که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود. اما بازار ثانویه به بازاری می‌گویند که در آن دارایی‌هایی که در بازاراولیه مورد معامله واقع‌شده، دوباره معامله می‌شود و شرکت جدیدی دارائی‌های خود را ارائه نمی‌کند و فقط سهام همان شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازاراولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار یک بازار ثانویه است.
با این توضیحات باید پرسید چه شرکت‌هایی می‌توانند در بورس فعالیت کنند. به‌طورکلی شرکت‌ها به دودسته سهامی خاص و سهامی عام تقسیم می‌شوند. که سهامی خاص به شرکتی گویند که سهام آن در اختیار افراد محدودی است اما سهامی عام به شرکت‌هایی گفته می‌شود که خرید سهام آن برای عموم آزاد است. پس قطعاً فقط شرکت‌های سهامی عام می‌توانند در بورس فعالیت داشته باشند.
شرکت کارگزاری یک بنگاه معاملاتی است که واسطه بین سرمایه‌گذاران و سازمان بورس است. در حقیقت خریدوفروش سهام از طریق این شرکت‌ها صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است که کارگزاری‌ها طبق قوانین خاصی انتخاب می‌شوند و در بورس ایران بیشتر از صد کارگزاری فعالیت می‌کنند.
از دیگر مفاهیم می‌توان به قیمت اسمی اشاره کرد که همان قیمت اولیه سهام در بازار اولیه است. یعنی شرکت قیمت هر سهم خود را در روز اول این مقدار مشخص کرده است. شاخص‌ها و شاخص کل از دیگر مفاهیم پایه‌ای در بورس است. شاخص‌های متنوعی در بورس اوراق بهادار وجود دارد که هرکدام از این‌ها نشان‌دهنده‌ی وضعیت بورس یا وضعیت شرکت‌ها در دوره‌های قبل یا دوره‌ی فعلی است. شاخص کل نیز عددی است که بازده بازار را نشان داده و مثبت یا منفی بودن آن نمایانگر تغییرات مثبت و منفی کل بازار است.
شاخص‌های متنوعی در بورس اوراق بهادار وجود دارد که هرکدام از شاخص‌ها نشان‌دهنده وضعیت بورس یا وضعیت شرکت‌ها در دوره‌های قبل یا دوره‌ی فعلی است.
اصطلاحات اولیه در بورس
در این بخش می‌خواهیم با چند اصطلاح اولیه در بورس آشنا شویم که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا علاوه بر قیمت سهم با دانستن مفهوم آن‌ها و تحلیلی که از اطلاعات به دست‌آمده از این موضوعات دارند، معاملات بهتری را انجام دهند.
یکی از این اصطلاح‌ها در بورس سهام واریز نشده است. به تمام سهام یک شرکت که در اختیار همه‌ی سرمایه‌گذاران است سهام واریز نشده می‌گویند. برای محاسبه‌ی موارد دیگر ازجمله نسبت قیمت به درآمد و سود هر سهم که در ادامه توضیح داده می‌شود، از این عدد استفاده می‌شود.
سود سهام از دیگر اصطلاح‌های رایج در بورس است. به این معنی که وقتی یک شرکت به بازدهی رسید می‌تواند سود به دست‌آمده را به تعداد سهام تقسیم کرده و آن را به نسبت هر تعداد سهمی که صاحبان سهام دارند، پرداخت کند. حال اینکه صاحبان سهام می‌خواهند سود سهام را در همان شرکت سرمایه‌گذاری کنند تا سهامشان در آن شرکت بیشتر شود یا اینکه کار دیگری انجام دهند بستگی به شرایط بازار و سهم‌های دیگر شرکت‌ها دارد.
به ارزش یک شرکت در بورس ایران یا هر بورس دیگری، ارزش بازار می‌گویند که شامل قیمت سهم فعلی ضربدر تعداد کل سهام واریز نشده است. این عدد یک دید کلی نسبت به اندازه و ارزش شرکت به شما می‌دهد، ولی دقیق نبوده و برای به دست آوردن ارزش دقیق باید محاسبه‌های پیچیده‌تری انجام داد. با این‌حال برای مقایسه‌ی شرکت‌ها و ارزش آن‌ها دید بهتری به شما می‌دهد. مقدار پولی که شرکت به ازای هر سهم عادی به دست می‌آورد را سود هر سهم می‌گویند که از تفریق درآمد خالص شرکت از سهم ممتاز و تقسیم آن بر تعداد کل سهام به دست می‌آید.
آخرین اصطلاحی که به آن می‌پردازیم نسبت قیمت به درآمد است که همان‌طور که از اسمش پیداست حاصل تقسیم قیمت سهام شرکت بر سود هر سهم بوده که به عنوان معیاری برای تعیین ارزش واقعی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد و از طرفی به افراد نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حاضرند چه مقداری پرداخت کنند تا بتوانند ۱ تومان درآمد داشته باشند.
کلام آخر
آشنایی با مفاهیم اولیه و اصطلاحات بورس گام نخست برای ورود به این بازار است و اگر می‌خواهید در بازاربورس سرمایه‌گذاری کنید باید بیشتر در مورد وضعیت بورس، بورس ایران و خریدوفروش سهام اطلاعات کسب کنید و مهم‌تر از همه تجربه فعالیت در بازار بورس را به دست آورید. در مسائل مالی و سرمایه‌گذاری در بازارهایی مانند بورس که غیرقابل پیش‌بینی هستند، همواره باید اطلاعات گوناگون به دست آورد و به وسیله‌ی تجربه به تجزیه‌وتحلیل اطلاعات پرداخت تا بتوان به بهترین شکل ممکن به انجام معاملات پرداخت.
